Sözleşmenin;
- 7. maddesinde, göçmenlerin bırakıp gidecekleri ülkenin uyrukluğunu yitirecekler ve varış ülkesinin topraklarına ayak bastıkları andan itibaren bu ülkenin uyrukluğunu edinmiş sayılacakları,
- 8. maddesinde, göçmenlerin her çeşit taşınır mallarını yanlarında götürmekte ya da bunları taşıttırmada serbest olacakları ve bunun için giriş ya da çıkış vergisi alınmayacağı,
- 11. maddesinde ise göçmenlerin bulundukları ülkedeki taşınmaz mallarının (Bağ, Bahçe, Ev) değerlemesini ve tasfiyesini yapmak ve tasfiye edilecek mallara, haklara ve çıkarlara ilişkin bütün itirazları kesin karara bağlamak üzere Karma Komisyon ve bu Komisyona bağlı olarak çalışacak alt Komisyonların kurulacağı,
- 13. maddesinde, tasfiye olunacak mallara değer biçilmesinde bu malların altın para ile olan değerinin esas alınacağı,
- 14. maddesinde, Komisyonun ilgili mal sahibine elinden alınan ve bulunduğu ülkenin Hükümeti emrinde kalacak olan mallardan dolayı borçlu kalınan para tutarını belirten bir bildiri belgesi vereceği, göçmenin göç ettiği ülkede kendisine borçlu bulunulan paraların karşılığında ayrıldığı ülkede bırakmış olacağı mallarla aynı değerde ve aynı nitelikte mal alması gerekeceği belirtilmiştir.
Nüfus Mübadelesi Sözleşmesinin yukarıdaki hükümlerinden hareketle T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğünde bir araştırma yaptım.
Yaptığım araştırma neticesinde Mübadelenin gerçekleştirildiği 1924 yılında Manastır Vilayeti, Kozana Livası (Sancağı), Grebene Kazası, Krifç köyünde ikamet edip, daha sonra Mübadele kapsamında Niğde’nin Yeşilburç köyüne (TENEY) iskan edilen bazı ailelere ait 25.03.1924 tarihinde Krifç köyünde düzenlenmiş olan mal tasfiye bildirgelerine (Osmanlıca yazılmış) ulaştım. Bu bildirgelerden bir kısmını Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğünde Osmanlıca/eski Türkçe bilen birine tercüme ettirdim.
25.03.1924 tarihinde Yunanistan’ın Grebene şehri Krifç köyünde imzalanan bu mal tasfiye bildirgeleri 4 nüsha olarak düzenlenmiş olup, bunlardan biri Yunan Hükümetine, ikincisi Türk Hükümetine, üçüncüsü tasfiye işlemlerini yapan Karma Komisyona ve dördüncü de ilgili göçmene verilmiştir.
Mal tasfiye bildirgelerini alan Krifç göçmenleri Türkiye’ye göç ederek T.C. Dahiliye Vekaletinin 10.01.1926 tarihli kararı ile Niğde’nin eski adı TENEY, yeni adı YEŞİLBURÇ köyüne 71 hani olarak iskan edilmişler ve ellerindeki mal tasfiye bildirgelerini Türk Hükümet yetkililerine ibraz ederek bu bildirgelerin üzerinde yazılı değer kadar bağ, bahçe ve ev almışlardır. (Mal tasfiye bildirgelerinden bir örnek ektedir)
Bu belgelerde;
- Göçmenin kaç kişiden oluşan bir aile olduğu, bunlardan kaçı erkek, kaçı kadın ve kaçı çocuk olduğu yer alıyor.
- Ailenin nüfus bilgileri ile sahip olduğu malları bırakmaya muvafakat ettiğine dair beyanı yer alıyor.
- Ailenin sahip olduğu malların değerini gösteren liste yer alıyor.
- Ailenin sahip olduğu ev ve ahırların kaç katlı ve kaç odadan ibaret olduğu yer alıyor.
- Müsadere edilen emvalden 1909 ile 1914 yılları arasında elde edilen gelirin dökümü yer alıyor.
- Ailenin beyan edip tasfiyesini istediği malların işlemleri için komisyonlar nezdinde kendisini temsil etmek üzere verdiği vekaletname yer alıyor.
- Ailenin sahip olduğu ev, ahır, samanlık, arsa, tarla, bağ, bahçe gibi gayrimenkullerinin cinsini, bağ, bahçe ve tarlada ne gibi ürünlerin yetiştirildiği ve bu gayrimenküllerin Krifç Köyünün hangi mevki ve mıntıkasında yer aldığını gösterir cetvel yer alıyor.
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğünden mal tasfiye talepnamelerini alabilmek için aşağıdaki bilgilere ihtiyaç vardır.
1. Mübadele kapsamında Yunanistan’ın hangi şehir ve köyünden gelindiği bilgisine,
2. Mübadelenin gerçekleştirildiği yılda aile reisi konumundaki kişinin adı ve bu kişinin baba adının bilinmesine ihtiyaç vardır.
3. Yukarıdaki bilgiler biliniyorsa Ankara Yenimahalle’deki MİT Müsteşarlığı’nın arkasındaki Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivleri Dairesine bizzat başvurmak gerekir.
4. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’nde görevli olan Mehmet Ahlatçı’ya Aycan Yılmaz referansı ile gidilirse kendisi bu konuda yardımcı olacaktır. Mehmet Ahlatçı aynı zamanda Osmanlıca bilen bir hoca olup, mal tasfiye talepnamelerini cüzi bir bedelle tercüme edebileceğini de belirtmiştir.
Yukarıda belirtilen ve ekte sunulan (Osmanlıca) belgeler kanaatimce tarihi ve manevi büyük değere sahip olup, bu belgelerin ailenin ilgili ve meraklı bireyleri tarafından gelecek kuşaklara aktarılması bakımından elde edilmesi ve hassasiyetle saklanması gerektiğini düşünüyorum.
Saygılarımla.
Aycan Yılmaz
2. Kuşak Grebene- Krifç Köyü Mübadili
Ankara Lozan Mübadilleri Derneği Başkan Yardımcısı
